Yabancılar Türkiye’de Nasıl Çalışabilir?

Yabancılar Türkiye'de Nasıl Çalışabilir?

Yabancı uyruklu insanların Türkiye'de nasıl çalışır? Türkiye'de iş bulmak isteyen kişiler için Türkçe öğrenmenin büyük ihtiyaçları vardır. Turacoon, bu konuda yanınızda.

Yurtdışından ülkemize gelen çok sayıda uyruklu insan vardır. Bu insanlar da tıpkı Türkler gibi yaşamlarını devam ettirmek adına çalışmak isterler. Yabancıların Türkiye'de çalışması konusuna günümüzde gayet sıcak bakılması, imkanların daha kolay sunulmasına şans tanır. Peki yabancı uyruklular Türkiye'de nasıl çalışabilir? Yerine verilmesi gereken şartlar nelerdir? Bu süreçte nasıl bir yol izlenmelidir?

Yabancı Uyruklu Vatandaş Ne Demek?

İlk olarak yabancı uyruklu vatandaş ne demektir? Yabancı uyruklu vatandaş; bir devletin ülkesinde bulunan ve o devletin vatandaşı olmayan gerçek kişilerdir. Yabancıların kim olduğu tespit edilirken bu hususu kategorize ederek incelemek gerekir. Türk kanunlarına göre başka ülke vatandaşları, vatansızlar, göçmenler, mülteciler ve geçici korumadan yararlananlar yabancı olarak ele alınır. 

T.C. Anayasası'nda Yabancı Uyruklu Vatandaşlar İçin Çalışma Hakkı 

Türkiye'de ikamet eden yabancıların hangi şartlar ile çalışma iznine sahip olduğu, çalışma hakkının ne olduğu ya da neleri kapsadığı pek çok kişi tarafından merak edilir. Çalışma hakkı T.C. Anayasası'nda birkaç şekilde ele alınmıştır. Bu şekiller için kısaca şöyle bir listeleme yapmak mümkündür;

Bu kanun hükümleri basit yabancı uyruklu insanlara ve vatandaşa eşit haklar tanınır. Fakat yabancıların çalışma hayatına katılımı, mevcut vatandaşlarına göre sınıflara göre sektörlere indirgenebilir.

Uluslararası Koruma Statüsü

Türkiye'ye gelmiş yabancı gerçek kişiler, kural olarak çalışma izni ya da çalışma muafiyeti olmadan ya da taraflar arası anlaşmalarla muafiyet durumu söz konusu çalışamazlar. Çalışma hakkı, temel insan haklarından birisidir. Bir insanın yaşam hakkıdır. Ve onun insanın yaşamını idame ettirebilmesi için çalışma hakkına sahip olması gerekir. Türkiye; pek çok yabancı insanın ikamet ettiği bir ülke durumundadır. Ve birçok devlet gibi Türkiye'de de vatandaşların yanısıra yabancıların da çalışma hakkının sınırlarını içeren hukuki düzenlemeler yapılmıştır. Bu konuda en temel kaynak şüphesiz Uluslararası İş Gücü Kanunu'dur. Her şeyden önce bazı tanımların üzerinde durulması gerekir. Çalışma izni bu arada arasında yer alır. Çalışma izni; Bakanlıkça resmi bir belge şeklinde düzenlenen, belli bir geçerlilik süresi ile yabancıya çalışma ve ikamet izni veren belge niteliğindedir. Çalışma izni bağımlı çalışma izni ve bağımsız çalışma izni olarak iki ayrı gruba ayrılma. Bağımsız çalışma izni; yabancının kendi nam ve hesabına çalışması olarak ifade edilir. Bağımlı çalışma izni ise yabancının bir başkasının nam hesabına iş görmesi gelir.

Çalışma İzni Nedir?

Yabancı uyruklular için Türkiye'de çalışma örnekleri arasında en önemlisi çalışma iznidir. Çalışma izni; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'ndan alınması gereken izindir. Alınacak izin için hazırlanacak belgelerde, işçi çalışacağı sektöre göre yazı gösterir. Şartlar oluştuğunda ve çalışma izni iletildiğinde bu aynı zamanda oturma izni de geçer. Ancak oturma izni çalışma izni yerine geçmez. İzinsiz çalışan yabancı uyruklular için çalışan işveren de para cezası ödemek zorunda kalır.

Süreç ve Usul

Yabancıların ilk başvurularını, ilk giriş izni aldıkları ülkelerdeki Türkiye Başkonsolosluğu'na yapmaları gerekir. Konsolosluk, bu başvuruları doğrudan Bakanlığa iletir. Bakanlık, ilgili mercilerin görüşlerini başvuruları değerlendirir; durumu uygun yabancılara çalışma izni verir. Yabancılar, konsolosluklardan almış oldukları çalışma izinlerinde belirtilen süre kadar Türkiye'de kalıp çalışabilir. Usulüne uygun olarak yapılan başvurular, belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla Bakanlık tarafından en geç otuz gün içinde sonuçlandırılır. İstisnai olarak Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun'un 4.maddesinde ifade edildiği üzere; "Ülke menfaatlerinin gerekli kıldığı hallerde veya mücbir nedenlere bağlı olarak çalışma izni işe başladıktan sonra da verilebilir.

Yabancı Uyrukluların Çalışma İzni Türleri Nelerdir?

Kanunlarda ve diğerlerinde yabancı uyruklu kişiler için düzenlenmiş olan toplamda beş tür çalışma izni bulunur. Bunlar:

• Süreli çalışma izni; sonuçlanan çalışma izni başvurusunun iş ya da hizmet sözleşmesinin aşmamak koşulu ile verilir. Aynı zamanda belirli bir işte çalışma şartı vardır. Ayrıca ilk başvuruda bir yılı aşmamak üzere verilen çalışma iznidir. İşçi, aynı işverenin iş kolu üzerinden devam ederek çalışılırsa; ilk uzatmada en çok 2 yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok 3 yıla kadar çalışma izni verilebilir. Unutulmaması gereken bir nokta ise çalışma izninin bitimine en az 60 gün kala ve her halükarda sürenin sona ermesinden önce uzatma başvurusunda bulunulması gerekiyor.
• Süresiz çalışma izni; Türkiye'de uzun dönem ikamet izni ya da en az 8 yıl kanuni çalışma izni olan yabancıların başvurabileceği izin çeşididir. Bu izin ile birlikte uzun dönem ikamet izninin tüm haklardan yararlanır. 
• Bağımsız çalışma izni; Yabancı vatandaşların Türkiye'de kendi nam ve hesabına başkasına bağlı çalışmasına yönelik izindir. Profesyonel meslek mensuplarının ve çalışma izninde bulunan yabancının; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı vb. etkenlerle bakanlıkça belirlenecek diğer hususların değerlendirilmesi sonucunda verilir.
• Turkuaz kartlılara çalışma izni; bu izin aynı zamanda ikamet izni de sağlar. İlk 3 yıl geçici olarak verilir. 3 yılın dolmasına 180 günün kalmasından itibaren yeni başvuru yapılması gerekir. Turkuaz kart sahibi hak ailesi de bu kapsamda ikamet iznine sahip olur. Turkuaz kart verilecek sahip olması gereken özellikler ilgili kanunda sıralanmıştır. UİK Madde 11; '' Uluslararası işgücü piyasası; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, ekonomik faaliyetinin veya Yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça usul ve esaslara göre başvurusu uygun yabancılara Türkuaz Kart verilir ''.
• İstisnai çalışma izni; bu izni almak isteyen yabancıların İUK'un 16.maddesinde düzenlenen niteliklere sahip olması gerekir. Bu niteliklere sahip olan yabancı kişiler başvuruları neticesinde istisnai çalışma iznine sahip olmaya hak kazanırlar.

Yabancı Uyruklu Vatandaşlar Türkiye'de Hangi İş Kollarında Çalışabilmektedir?

Yabancılar ya da eğitim görmemiş olan kesim daha çok; ev hizmetleri çatısı altında toplanan hasta ve yaşlı bakıcılığı, çocuk bakıcılığı, ev temizliği ya da inşaat işçiliği gibi işleri tercih ederler. Elinde mesleği olan kişiler ise farklı çalışma alanlarında istihdam edilebilme şansını yakalarlar. Ancak yabancı uyruklu vatandaşlar çalışması yasak olan bazı iş kolları da mevcuttur. Fakat bu yasak iş kolları Türk soylu yabancıları kapsamamaktadır.

Ev Hizmetlerinde Çalışan Yabancı Uyruklular İçin Türkiye'de Çalışma Şartları

Yabancı uyruklular için Türkiye'de çalışma çalışmaları hem iş vereni hem de çalışanı ilgilendiren bir konudur. Evinde yabancı uyruklu personel isteyenler için çalışma ortamının Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın yabancı uyruklu personel çalıştıracak evlerde aradığı kriterlere uygun olması gerekir. Bu bağlamda; ev hizmetlerinde yabancı uyruklular için sadece yaşlı, hasta ve çocuk bakımına izin verilir. Yaşlı bakımında 65 yaş üstü olması, hastanın bakıma ihtiyacının doktor tarafından belgelenmiş olması, çocuk bakımında ise bakılacak çocuğun 11 yaşından küçük olması zorunlulukları aranır. Ayrıca, fiziksel bir güç gerektirmiyorsa ev hizmetinde sadece bayan çalıştırılabilir.

Yabancı İşçi Çalıştırma Şartları

Yabancı işçi çalıştırmak için gerekli koşulları vardır. Bu koşullar için şu şekilde bir sıralama yapmak mümkündür;

• E-imza
• Onu arayıcı için 5 Türk işçi
• Sermaye alt limiti
• Kurumlar vergisi beyannamesi
• Vergi ve SGK borcu sığınağına belge belge
• Faaliyet belgesi
• İş sözleşmesi
• Vergi levhası örneği
• Son ay tahakkuk fişi ve SGK bildirgesi

Yabancı Uyrukluların Çalışamayacağı Meslek Grupları

Yurtdışından ülkemize gelen kişiler için bazı iş vardır. Bu iş aşağıda aşağıdaki gibidir;

• Eczacılık
• Dişçilik
• Ebelik
• Veterinerlik
• Karasuları içinde kaptanlık, ihracatçılık, dalgıçlık
• Avukatlık
• Noterlik
• Katiplik
• Gümrük müşavirliği
• Güvenlik hizmetleri

Yabancı Uyruklu Vatandaşların Dil Bilmesinin İş Hayatındaki Önemi

Yabancı uyruklu, Türkiye'ye yerleştikten sonra yaşamlarını devam ettirebilmeleri için bir iş bulup öğrenilmesi gerekir. Kendi kriterlerini göre iş bulabilmeleri için Türkçe bilmeleri son derece önemli bir durumdur. Yabancı uyruklu vatandaşların hem Türkçe hem de fazla bir bilmeleri, onların iş hayatında bir adım olmalarını sağlar. Bu sebeple iş hayatına girmeden Türkçe öğrenmeleri gerekir.Turacoon; kullanıma sunulacak hizmetler ve kaliteli sunulacak kişilere en kapsamlı şekilde Türkçeyi ve farklı dilleri öğretmeyi amaç edinir. İstediğiniz hocayla istediğiniz zaman ders alarak kısa bir zaman dilimi Türkçeyi öğrenmeniz mümkündür.Turacoon ailesine dahil olarak siz de anadiliniz gibi Türkçe konuşabilirsiniz. 

Siz de Turacoon'un  Online Türkçe eğitimi  hizmetinden yararlanarak hem maddi hem manevi kendi kendinize Yatırım yapabilirsiniz.

  Turacoon uygulaması, size değerli öğrencilerimizin yeni bir dil öğrenme keyfi aksamasın diye Uygulama mağazası ve Android Google Play Store'da platformlarında!