Yetenekler
Yeteneklerimiz ve Yeterlik Fiili
NELER ÖĞRENECEKSİNİZ?
Bu dersin sonunda;
- Yeterlik gösterdiğimiz konuları öğreneceksiniz.
- Neleri yapabilirsin? / Yapabilir misin? sorularına Türkçe nasıl cevap vereceğinizi öğreneceksiniz.
- Yeterlik fiilinin kullanımını öğreneceksiniz.
Aşağıdaki görselleri inceleyiniz ve kelimeleri tekrarlayınız.
DİL BİLGİSİ
Aşağıdaki tabloyu öğretmeninizle birlikte inceleyin. Anlamadığınız yerleri öğretmeninize sorun.
Yeterlik Fiili Geniş Zaman - Olumlu
NOT!
- Yeterlik fiili "-abil, -ebil" dir.
- Yeterlik geniş zaman fiili "-abilir, -ebilir" dir.
- a, ı, u, o: "-abilir" / e, i, ö, ü: "-ebilir"
|
| yapmak | getirmek | okumak |
| Ben | yapabilirim | getirebilirim | okuyabilirim |
| Sen | yapabilirsin | getirebilirsin | okuyabilirsin |
| O | yapabilir | getirebilir | okuyabilir |
| Biz | yapabiliriz | getirebiliriz | okuyabiliriz |
| Siz | yapabilirsiniz | getirebilirsiniz | okuyabilirsiniz |
| Onlar | yapabilirler | getirebilirler | okuyabilirler |
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki kelimelerle siz de örnekteki gibi yeterlik fiili geniş zaman olumlu cümleler kurunuz.
yürümek (ben) Ben yürüyebilirim.
1) oturmak (o) O oturabilir.
2) atlamak (sen) Sen atlayabilirsin.
3) konuşmak (onlar) Onlar konuşabilirler.
4) beklemek (biz) Biz bekleyebiliriz.
5) öğrenmek (siz) Siz öğrenebilirsiniz.
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
Benim adım Barış, üniversitede ekonomi bölümünde okuyorum. Ev arkadaşlarım Alper, Tarık ve Efe. Herkesin farklı yetenekleri var. Evin aşçısı benim. Arkadaşlarım yemeklerimi beğenirler. Farklı yemekleri öğrenmek için bir yemek kitabı aldım. Çorba yapabilirim. Makarna, pilav ve sebze yemekleri pişirebilirim. Alper macerayı çok sever. O, motosiklet sürebilir, dağa tırmanabilir, ip üzerinde yürüyebilir ve uçaktan paraşütle atlayabilir. Tarık müziği çok sever. Onun sesi çok güzel; şarkı söyleyebilir, saz ve piyano çalabilir. Evdeki boyu en uzun kişi Efe. O, spor yapmayı çok sever; basketbol oynayabilir, dans edebilir, yüzebilir ve sörf yapabilir.
Aşağıda belirtilen yeteneklerin kime ait olduğunu işaretleyiniz.
| Alper | Barış | Efe | Tarık |
| Yemek yapabilir. | | | | |
| Saz çalabilir. | | | | |
| Dans edebilir. | | | | |
| Uçaktan paraşütle atlayabilir. | | | | |
| Dağa tırmanabilir. | | | | |
| Sörf yapabilir. | | | | |
| Şarkı söyleyebilir. | | | | |
DİL BİLGİSİ
Aşağıdaki tabloyu öğretmeninizle birlikte inceleyin. Anlamadığınız yerleri öğretmeninize sorun.
Yeterlik Fiili Geniş Zaman - Olumsuz
NOT!
- Yeterlik geniş zaman olumsuzluk fiili eki "-ama, -amaz, -eme, -emez"dir.
- a, ı, o, u: -ama, -amaz / e, i, ö, ü: -eme, -emez
|
| yapmak | getirmek | okumak |
| Ben | yapamam | getiremem | okuyamam |
| Sen | yapamazsın | getiremezsin | okuyamazsın |
| O | yapamaz | getiremez | okuyamaz |
| Biz | yapamayız | getiremeyiz | okuyamayız |
| Siz | yapamazsınız | getiremezsiniz | okuyamazsınız |
| Onlar | yapamazlar | getiremezler | okuyamazlar |
3. ETKİNLİK
Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi yeterlik fiilinin geniş zaman olumsuzu yapınız.
Sen Türkçe konuşabilirsin.
1) Ben karikatür çizebilirim.
2) Biz akşam yemeğini hazırlayabiliriz.
Biz akşam yemeğini hazırlayamayız.
3) Ayten, köpeklere ve kedilere dokunabilir.
Ayten, köpeklere ve kedilere dokunamaz.
4) Onlar, tiyatroda iyi rol yapabilirler.
Onlar, tiyatroda iyi rol yapamazlar.
5) Siz bu valizleri taşıyabilirsiniz.
Siz bu valizleri taşıyamazsınız.
6) İnsanları küçük hediyelerle mutlu edebilirsin.
İnsanları küçük hediyelerle mutlu edemezsin.
4. ETKİNLİK
Aşağıdaki boşluklara parantez içindeki fiillerin yeterlik geniş zaman olumsuzunu yazınız.
1) Ben bu konuda sana yardımcı olamam. (olmak)
2) Bankamatik bozuk, onlar bankamatikten para çekemezler. (çekmek)
3) Elbise çok pahalı, sen bu elbiseyi alamazsın. (almak)
4) Biz seni burada daha fazla bekleyemeyiz. (beklemek)
5) Burası çok gürültülü, siz burada çalışamazsınız. (çalışmak)
5. ETKİNLİK
Örnekteki gibi birinci fiili olumlu, ikinci fiili olumsuz yapınız. (Yeterlik geniş zaman)
1) Ben saz çalabilirim ama keman çalamam.
2) Babam, araba sürebilir fakat motosiklet kullanamaz.
3) Sen bulaşık yıkayabilirsin ancak yemek yapamazsın.
4) Kuşlar uçabilir ama kediler uçamaz.
5) Biz erken uyuyabiliriz fakat onlar uyuyamazlar.
6) Ben şiir okuyabilirim lakin şiir yazamam.
DİL BİLGİSİ
Aşağıdaki tabloyu öğretmeninizle birlikte inceleyin. Anlamadığınız yerleri öğretmeninize sorun.
Yeterlik Fiili Geniş Zaman - Soru
NOT!
- a, ı, o, u: -abilir mi? / e, i, ö, ü: -ebilir mi?
|
| yapmak | getirmek | okumak |
| Ben | yapabilir miyim? | getirebilir miyim? | okuyabilir miyim? |
| Sen | yapabilir misin? | getirebilir misin? | okuyabilir misin? |
| O | yapabilir mi? | getirebilir mi? | okuyabilir mi? |
| Biz | yapabilir miyiz? | getirebilir miyiz? | okuyabilir miyiz? |
| Siz | yapabilir misiniz? | getirebilir misiniz? | okuyabilir misiniz? |
| Onlar | yapabilirler mi? | getirebilirler mi? | okuyabilirler mi? |
6. ETKİNLİK
Aşağıdaki cümleleri yeterlik fiilinin geniş zaman soru şekline göre tamamlayınız.
1) Sen bu kitabı beş günde bitirebilir misin? (bitirmek)
2) Biz bir yıl sonra Türkçe konuşabilir miyiz? (konuşmak)
3) Salonu siz süpürebilir misiniz? (süpürmek)
4) Onlar bisiklete binebilirler mi? (binmek)
5) Siz salonu ve yatak odasını boyayabilir misiniz? (boyamak)
7. ETKİNLİK
Aşağıdaki cümleleri yeterlik fiilleriyle tamamlayınız.
1) Sen ödevini akşam bitirebilir misin?
Evet, ödevimi akşam bitirebilirim.
Hayır, ödevimi akşam bitiremem.
2) Bu soruyu çözebilir misiniz?
Evet, soruyu çözebilirim.
3) Siz bu havuzda yüzebilir misiniz?
Evet, biz bu havuzda yüzebiliriz.
Hayır, biz bu havuzda yüzemeyiz.
4) Onlar, kupayı kazanabilirler mi?
Evet, onlar kupayı kazanabilirler.
Hayır, onlar kupayı kazanamazlar.
8. ETKİNLİK
Diyaloğu dinleyiniz ve soruları cevaplayınız.
Olga :
Arabamın lastiği patlamış, ben lastiği değiştiremem. Bana yardım edebilir misin?
Arda :
Tabii sana yardım edebilirim. Arabanın lastiğini değiştirebilirim. Şimdi neredesin?
Olga :
Evdeyim, araba garajda. Buraya ne zaman gelebilirsin?
Arda :
Yarım saat sonra gelebilirim.
Olga :
Tamam, teşekkür ederim Arda.
Dinlediğiniz diyaloğa göre ifadeler doğru ise (D), yanlış ise (Y) yazınız.
(D) Olga, araba sürebilir ama arabanın lastiğini değiştiremez.
(Y) Olga, Arda'yı sinemaya gitmek için aradı.
(D) Arda, Olga'ya yardım edebilir.
(Y) Arda, arabanın lastiğini değiştiremez ama tamirci çağırabilir.
(D) Arda, Olga'nın evine yarım saat sonra gelebilir.
NOT!
- Yeterlik fiili "-abil , -ebil " geniş zaman dışında diğer zaman kipleriyle de kullanılabilir.
| Örnekler |
| Ben bu motosikleti sürebilirim. (Geniş zaman) |
| O, denizde yüzebiliyor. (Şimdiki zaman) |
| Onlar toplantıyı dün yapabildiler. (Görülen geçmiş zaman) |
| Akif Bey, doktora geçen hafta muayene olabilmiş. (Duyulan geçmiş zaman) |
| Ben on sekiz yaşında ehliyet alabileceğim. (Gelecek zaman) |
9. ETKİNLİK
Aşağıdaki görsellerle ilgili konuşunuz. Bu etkinliklerden hangilerini yapabilirsiniz?/ yapamazsınız?
NOT!
- Yeterlik fiili; rica (istek), yeterlik, izin, ihtimal (olasılık) anlamında kullanılır.
| Örnekler |
| Şevval, İspanyolca konuşabilir. (yeterlik) |
| Tuzluğu verebilir misiniz? (rica) |
| Affedersiniz, kaleminizi kullanabilir miyim? (izin) |
| Hafta sonu yağmur yağabilir. (ihtimal) |
10. ETKİNLİK
Aşağıdaki cümlelerde yeterlik fiili hangi anlamda kullanılmıştır? İşaretleyiniz.
| Rica | İzin | Yeterlik | İhtimal |
| 1) Bana sade bir Türk kahvesi yapabilir misin? | | | | |
| 2) Bu eski bina her an çökebilir. | | | | |
| 3) Çince konuşamam fakat Türkçe konuşabilirim. | | | | |
| 4) Bu kitapları ödünç alabilir miyim? | | | | |
| 5) Lütfen, pencereyi kapatabilir misiniz? | | | | |
| 6) Bu sözlerden sonra yeni bir tartışma çıkabilir. | | | | |
| 7) Matematik dersinden biraz erken çıkabilir miyiz? | | | | |
| 8) Şemsiyeyi al, yağmur yağabilir. | | | | |
| 9) Affedersiniz, içeri girebilir miyim? | | | | |
| 10) Bu kolileri ben taşıyamam. | | | | |
11. ETKİNLİK
Metindeki boşlukları uygun yeterlik fiilleriyle doldurunuz.
Merhaba adım Abdullah. Katar'da yaşıyorum, iş adamıyım. Turacoon'da online Türkçe öğreniyorum. Şu an A2 düzeyindeyim. Türkçe basit cümleler söyleyebilirim ama uzun cümleler söyle..... . İnsanlarla tanış ..... , kendimi kısaca tanıt ..... . Şehirdeki önemli yerleri (otel, hastane, polis merkezi, lokanta vb.) tarif ed..... . Marketten alışveriş yap ..... . Türkçe müzik dinle..... ve Türkçe film seyred...... Hızlı konuşmaları anla..... fakat yavaş konuşmaları anlayabilirim. Turacoon'daki Türkçe öğretmenim Arapça ve İngilizce biliyor. Öğretmenimle Arapça da konuş .... . İstanbul'a iki defa iş için geldim. Bundan sonra da Türkiye'ye iş için sık sık gel....... Türkçeyi daha iyi öğrenmek istiyorum.
12. ETKİNLİK
Aşağıdaki konularla ilgili yeterlik geniş zamanı kullanarak bir metin yazınız.
- Sporla ilgili hangi yeteneklere sahipsiniz? (Hangi sporları yapabilirsiniz?)
- Yemek yapabilir misiniz? Hangi yemekleri yapabilirsiniz?
...................................................................................................................................................................................
لقد انتهى الدرس التجريبي المجاني. اشترك الآن لمواصلة تعلم اللغة التركية!
سجل الان
